Forum 16 Bydgoskiej Żeglarskiej Drużyny Harcerskiej

PROCEDURA UZYSKANIA STOPNIA STERNIKA JACHTOWEGO

Stopień sternika jachtowego można uzyskać w następujący sposób:

   1. Od kandydata na stopień sternika jachtowego wymagane jest:
      - ukończone 18 lat (legitymacja szkolna lub inny dowód tożsamości),
      - wskazane jest posiadanie stopnia żeglarza jachtowego
      - odbycie co najmniej dwóch rejsów pełnomorskich o łącznym czasie co najmniej 200 godzin żeglugi,
      - zaświadczenie o dobrym stanie zdrowia - orzeczenie lekarskie o braku przeciwwskazań do uprawiania żeglarstwa,
      - ukończenie szkolenia na stopień sternika jachtowego,
      - podejście do egzaminu na stopień sternika jachtowego,
      - zdanie z wynikiem pozytywnym egzaminu na stopień sternika jachtowego przed Komisją Egzaminacyjną PZŻ,

   2. Szkolenie żeglarskie na stopień sternika jachtowego (obligatoryjne) wg programu szkolenia PZŻ (lub innego programu szkolenia zatwierdzonego przez właściwe ministerstwo), prowadzone jest przez Instruktora Żeglarstwa PZŻ. Pozytywne zakończenie szkolenia potwierdza odpowiednie zaświadczenie, wydane przez KWŻ-ta (kierownika wyszkolenia żeglarskiego).

      Kandydaci, którzy nie posiadają stopnia żeglarza jachtowego powinni przejść stosowne szkolenie i  zaliczenia z  treści programowych na ten stopień żeglarski: przepisy, locja i manewrowanie jachtem typu slup o długości minimum 6 m.

   3. Egzamin na stopień sternika jachtowego  organizowany i  przeprowadzany jest przez PZŻ (Komisja Egzaminacyjna powoływana jest przez właściwe władze OZŻ).

   4. Po zatwierdzeniu wyników egzaminu przez Prezydium PZŻ, druk patentu wydawany jest przez biuro PZŻ i wysyłany na adres posiadacza stopnia sternika jachtowego.

PROGRAM SZKOLENIA

     Osoba odbywająca szkolenie na stopień sternika jachtowego powinna opanować wiedzę i umiejętności praktyczne umożliwiające bezpieczne prowadzenie jachtu żaglowego w zakresie uzyskiwanych uprawnień.


WIEDZA TEORETYCZNA

1. Przepisy
- Międzynarodowe Przepisy o Zapobieganiu Zderzeniom na Morzu,
- przepisy regulujące postępowanie po wypadku morskim lub awarii,
- przepisy regulujące sprawy bezpieczeństwa żeglugi statków sportowych w zakresie: środki ratunkowe, przeciwpożarowe, łączności i sygnalizacji,
- przepisy nadzoru technicznego w zakresie: dokumenty klasyfikacyjne jachtu.
- wymagane dokumenty jachtu i załogi w czasie pływań po wodach morskich,
- wybrane zagadnienia z kodeksu morskiego i innych ustaw: prawa i obowiązki kapitana statku, bezpieczeństwo żeglugi, holowanie i pilotaż, ubezpieczenia, umowa ratownicza,
- ogólne zasady regulujące ubezpieczenia jachtów, postępowanie poawaryjne,
- zakresu uprawnień żeglarskich wynikających z aktualnie obowiązujących przepisów,
- przepisy i zwyczaje żeglarskie ujęte dobrą praktyką morską i etykietą jachtową.

2. Wiadomości o morskich jachtach żaglowych, ich wyposażeniu i obsłudze
2.1. Rodzaje morskich jachtów żaglowych.
2.2. Budowa, nazewnictwo podstawowych części składowych jachtu morskiego.
2.3. Główne parametry morskich jachtów żaglowych.
2.4. Zasady eksploatacji instalacji oraz urządzeń jachtu morskiego. Umiejętność oceny ich stanu technicznego.
2.5. Ocena stanu technicznego wyposażenia jachtu wymienionego
w karcie bezpieczeństwa i aktualność atestów.
2.6. Eksploatacja silników:
- zasady eksploatacji silnika wysokoprężnego oraz jego podstawowe parametry techniczne,
- dobór materiałów eksploatacyjnych ,
- zasady bezpieczeństwa przy obsłudze napędów jachtowych,
- zasady eksploatacji instalacji elektrycznej (akumulatory, alternator lub prądnica, rozrusznik).
- Umiejętność:
a) określenia na podstawie instrukcji obsługi rozmieszczenia elementów silnika wymagających kontroli i ich obsługa,
b) sprawdzenia układu chłodzącego i wylotowego,
c) określania prądu ładowania akumulatora ze źródła zewnętrznego,
d) usuwania usterek silnika w zakresie ustalonym w jego instrukcji obsługi ( w tym odpowietrzanie silnika wysokoprężnego).

3. Teoria żeglowania
- stateczność i pływalność jachtu morskiego,
- opory ruchu kadłuba i prędkość graniczna jachtu,
- siły działające na jacht w ruchu ustalonym - zrównoważenie żaglowe i możliwość jego korygowania,
- znajomość zasad doboru różnych rodzajów żagli w różnych warunkach pogodowych.

4. Nawigacja
4.1. Wiadomości w zakresie:
- kształt i wymiary Ziemi, podstawowe pojęcia i jednostki stosowane w nawigacji: współrzędne geograficzne, mila morska, loksodroma i ortodroma, refrakcja ziemska, widnokrąg, średnia odległość widnokręgu, geograficzny i optyczny zasięg świateł latarni morskich,
- magnetyzm ziemski i magnetyzm własny jachtu: deklinacja - sposób zapisu na mapach morskich polskich i angielskich i obliczanie jej aktualnej wartości,
- określanie dewiacji, sporządzanie wykresów i tabelek dewiacji,
- kursy i namiary kompasowe, magnetyczne i rzeczywiste,
- prędkość i droga jachtu: kurs, kąt drogi po wodzie i nad dnem, poprawka na wiatr (dryf) i poprawka na prąd (znos), jednostki prędkości,
- pozycja jachtu: zliczona, obserwowana, prawdopodobna,
- określanie pozycji obserwowanej jachtu: linie pozycyjne z namiaru, kąta poziomego, kąta kursowego, wykreślanie bezpiecznej linii pozycyjnej z kąta poziomego i namiaru, określenie pozycji obserwowanej z równoczesnych i nierównoczesnych linii pozycyjnych, dobór obiektów namierzanych w celu minimalizacji błędu pozycji obserwowanej,
- zasady dobrej praktyki morskiej: umiejętność zapisu w dzienniku jachtowym i na mapie, żegluga w wąskich przejściach i przygotowanie nawigacyjne wejścia do portu,
- instrumenty nawigacyjne i zasady ich użytkowania: kompas, log, sonda, GPS, Navtex, elektroniczna aparatura nawigacyjna.
4.2. Umiejętności w zakresie:
- prowadzenia nawigacji metodą graficzną w czasie żeglugi,
- prowadzenie nawigacji w czasie żeglugi na akwenie występowania pływów i prądów wpływowych:
- określenie głębokości w portach zasadniczych i dołączonych,
- określenie kierunków i prędkości prądów pływowych,
- nawigacyjne przygotowanie wejścia do portu na akwenie pływowym,
- nawigacyjnego przygotowania rejsu,
- korzystania z polskich i angielskich pomocy nawigacyjnych,
- korzystania z systemu GPS,
- posługiwania się przyrządami nawigacyjnymi.

5. Locja
- umiejętność korzystania z pomocy nawigacyjnych: mapy polskie i angielskie, spisy świateł i sygnałów nawigacyjnych (polskie i angielskie), spisy sygnałów radiowych (polskie i angielskie), locje polskie wraz z uzupełnieniem; locje angielskie, tabele pływów,
- umiejętność wykonywania korekty map i innych pomocy nawigacyjnych,
- system IALA,
- światła nawigacyjne i ich charakterystyki,
- mapy morskie - klasyfikacja, konstrukcja, skala, zakres informacji, używane skróty, oznaczenia.

6. Meteorologia
- znajomość podstawowych czynników meteorologicznych i umiejętność ich określania: temperatura i jej zmiany z wysokością, równowaga atmosfery, ciśnienie atmosferyczne, wilgotność, kierunek i prędkość wiatru, widzialność, ocena zachmurzenia, opady,
- umiejętność zapisu danych meteorologicznych w dzienniku jachtowym.
- chmury: znajomość rodzajów chmur wg klasyfikacji międzynarodowej i ich podziału,
- wiatry: przyczyny powstawania wiatru, ogólna cyrkulacja atmosfery, wiatry lokalne,
- masy powietrza, fronty atmosferyczne, układy baryczne: klasyfikacja mas powietrza i frontów atmosferycznych, typowe zmiany pogody towarzyszące ich przechodzeniu, niż, wyż, klin, zatoka, siodło, powstawanie niżu, tory niżów w Europie, podstawowe rodzaje mgieł i typowe warunków ich powstawania,
- umiejętność określania pozycji jachtu względem najbliższego układu barycznego i frontów atmosferycznych,
- mapy synoptyczne: analiza treści map synoptycznych, ustalenie przypuszczalnego kierunku przemieszczania się niżów i frontów atmosferycznych, stref opadów i obniżonej widzialności oraz kierunku i siły wiatru, przewidywanie rozwoju sytuacji pogodowej na podstawie analizy kilku kolejnych map pogodowych,
- komunikaty meteorologiczne: umiejętność wybrania na podstawie polskich i angielskich spisów sygnałów radiowych danych stacji nadających komunikaty pogodowe, umiejętność odbioru i zanotowania treści komunikatu, zasady działania i obsługi systemu „Navtex”
- współdziałanie morza i atmosfery: skala stanu morza, umiejętność oceny stanu morza na podstawie oceny wyglądu powierzchni morza, znajomość rodzajów fal, parametrów fali i ich zależności od głębokości morza, siły wiatru i czasu jego oddziaływania.

7. Sygnalizacja , łączność
- sposoby wzywania pomocy,
- znajomość wybranych flag MKS,
- podstawy systemu GMDSS:
- umiejętność nawiązania łączności za pomocą radiotelefonu VHF,
- łączność poprzedzona sygnałami MAYDAY, PANPAN, SECURITE,
- podstawowa umiejętność wzywania pomocy i korespondencji w niebezpieczeństwie za pomocą radiotelefonu w języku polskim i angielskim,
- znajomość zasad obsługi i umiejętność prawidłowego użycia: pławki dymnej, rakiety spadochronowej i innych środków pirotechnicznych dostępnych na jachcie.

8. Ratownictwo
- bezpieczeństwo na jachcie morskim,
- profilaktyka przeciwpożarowa,
- holowanie jachtu w sytuacjach awaryjnych,
- postępowanie w przypadku awarii jachtu morskiego - mielizna, pożar, przeciek,
- sztrandowanie i ewakuacja załogi,
- posługiwanie się środkami wzywania pomocy, sprzętem ratowniczym, p-poż i awaryjnym
- zasady udzielania pomocy przedmedycznej w nagłych wypadkach poszerzone o schorzenia i urazy występujące w żegludze jachtowej,
- czas przetrwania rozbitka w zimnej wodzie, pomoc człowiekowi z oznakami hipotermii,
- wyposażanie apteczki jachtowej,
- środki ratownicze,
- liny bezpieczeństwa, szelki bezpieczeństwa, kamizelki ratunkowe, koła ratunkowe, tratwa ratunkowa,
- pirotechnika, pławka EPIRB, transponder radarowy SART,
- gaśnice, koc gaśniczy, toporek i wiadro, pompy, plastry.
- znajomość organizacji i zadań służby ratownictwa morskiego: Morska Służba Poszukiwania i Ratownictwa (SAR), Morskie Ratownicze Centrum Koordynacyjne, stacje ratownictwa brzegowego, systemy komunikowania się
- wiedza o zakresie pomocy, której można oczekiwać od służb ratownictwa morskiego,
- znajomość zagrożeń dla jachtu i osób, związanych z udzielaniem pomocy przez zwłaszcza duże statki nie będące jednostkami ratowniczymi,
- sposoby porozumienia się z udzielającymi pomocy : porozumiewanie się ze stacjami ratownictwa brzegowego, sposoby porozumiewania się ze statkami lub śmigłowcami udzielającymi pomocy, znajomość techniki udzielania pomocy jachtowi przez śmigłowiec i zasad współpracy ze śmigłowcem.


UMIEJĘTNOŚCI PRAKTYCZNE

Zakres umiejętności praktycznych:
- eksploatacja i manewrowanie jachtem morskim o długości kadłuba od 7m do 12m pod żaglami i na silniku,
- prowadzenie nawigacji na akwenach bezpływowych i pływowych,
- korzystanie z polskich i anglojęzycznych pomocy i wydawnictw nawigacyjnych,
- korzystanie z urządzeń łączności ze szczególnym uwzględnieniem wzywania pomocy.

1. Praca załogi i eksploatacja jachtu morskiego
- taklowanie jachtu, klar jachtu,
- obsługa żagli, osprzętu i podstawowych urządzeń na jachcie z zachowaniem zasad bezpieczeństwa,
- zasady cumowania jachtu,
- obsługa silnika,
- umiejętność sprawdzenia stanu technicznego jachtu morskiego.

2. Umiejętność wykonania następujących manewrów jachtem morskim o długości kadłuba od 7m do 12m pod żaglami:
- manewry podstawowe:
   - zwrot przez sztag,
   - zwrot przez rufę,
   - odejście od nabrzeża,
   - dojście do nabrzeża,
   - alarm „człowiek za burtą”.
- manewry dodatkowe:
   - stawanie w dryf,
   - dojście do boi,
   - odejście od boi,
   - stawanie na kotwicy,
   - zejście z kotwicy,
   - refowanie.

3. Umiejętność wykonywanie następujących manewrów morskim jachtem żaglowym o długości kadłuba od 7m do 12m na silniku:
- manewry podstawowe:
   - odejście od nabrzeża,
   - dojście do nabrzeża,
   - alarm „człowiek za burtą”.
- manewry dodatkowe:
   - dojście do boi,
   - odejście od boi.

4. Obrót lub przesunięcie jachtu przy pomoście, praca cumami.

5. Podstawowa znajomość techniki sztormowania oraz zasad bezpieczeństwa pracy na jachcie w warunkach sztormowych


NORMY I ZALECENIA

1. Szkolenie praktyczne manewrów pod żaglami i na silniku powinno odbywać się na wodach morskich.
2. Zaleca się, aby podczas szkolenia wszystkie osoby będące na jachcie miały założone indywidualne środki wypornościowe, zgodne z obowiązującymi normami.
3. Szkolenie teoretyczne powinno obejmować minimum 35 godzin wykładów i ćwiczeń.
4. W szkoleniu praktycznym powinno przypadać minimum 10 godzin kierowania jachtem przez szkoloną osobę.
5. Za jacht morski mogący być używany do szkolenia i egzaminowania na stopień sternika jachtowego, uważa się pełnopokładowy jacht balastowy z osprzętem i wyposażeniem przystosowanym do żeglugi morskiej.
6. Za rejs pełnomorski uznaje się żeglugę na jachcie żaglowym prowadzoną poza wodami wewnętrznymi lub osłoniętymi pod żaglami i na silniku, którego czas trwania wynosi co najmniej 24 godziny. Do rejsu pełnomorskiego wlicza się także żeglugę po wodach osłoniętych i wewnętrznych leżących na trasie do odwiedzanych portów. Do wymiaru czasu rejsu pełnomorskiego nie wlicza się postoju w portach lub na kotwicy.
7. Za odbycie rejsu pełnomorskiego uznawanego, jako część stażu dopuszczającego do egzaminu rozumie się:
- posiadanie oryginału opinii z rejsu podpisanego przez kapitana prowadzącego jacht,
- spełnienie warunków określonych w pkt nr 6 i 7 

UPRAWNIENIA

Stopień sternika jachtowego uprawnia do:

   1. Prowadzenia jachtów żaglowych bez lub z  pomocniczym napędem mechanicznym po wodach śródlądowych.

   2. Prowadzenia jachtów żaglowych bez lub z  pomocniczym napędem mechanicznym o długości całkowitej do 12 m po wodach Morza Bałtyckiego i  innych mórz zamkniętych oraz innych wodach morskich w strefie do 20 Mm (mil morskich) od brzegu.